Teka 28
W ostatnich latach doszło w Polsce do niespodziewanego powrotu mesjanizmu. W latach dziewięćdziesiątych mogło się wydawać, że nastąpił w końcu „koniec paradygmatu romantycznego”, tymczasem mesjanizm, będący kluczową kategorią polskiego romantyzmu, wrócił na początku XXI wieku, zarówno w dyskusjach intelektualnych, jak i w literaturze oraz w potocznym myśleniu. Trudno nie czuć pewnej satysfakcji, że wbrew zabiegom grabarzy polskiej duszy znaczna część Polaków myśli i czuje w tradycyjnych polskich kategoriach. Wydaje się nam jednak, że współczesna recepcja mesjanizmu jest dość jednostronna. W najnowszej tece formułujemy teorię „mesjanizmu integralnego”, która łączy trzy wymiary: pasjonizm, czyli przekonanie o sensowności cierpienia zbiorowego, misjonizm, czyli wiarę w misję narodów, i millenaryzm, czyli pragnienie budowania bardziej ludzkiego i bardziej Bożego świata. Ta ostatnia idea ma wyraźnie pozytywny charakter i może stanowić fundament dla polskiej modernizacji. Krytycznie, lecz z szacunkiem przyglądamy się współczesnemu neomesjanizmowi środowiska pisma „Czterdzieśći i Cztery”. Przypominamy postaci wybitnych mesjanistów – Jerzego Brauna i Włodzimierza Sołowjowa, przedrukowujemy podziemną broszurę mesjanistyczną Jacka Bartyzela. Prócz tego publikujemy głośny postsekularny tekst Jurgena Habermasa wraz z polemikami, ogłaszamy wiersze, polemiki oraz liczne recenzje książek i czasopism.
NAKŁAD WYCZERPANY
Teka niedostępna
Spis treści:
Nieodzowność mesjanizmu
Pobierz plik
Dlaczego zajęliśmy się mesjanizmem? Dlatego, że − jak wskazywał
śp. Tomasz Merta − konserwatyści po komunizmie muszą krytycznie
przejrzeć polskie dziedzictwo kulturowe. Zajmowaliśmy
się już sarmackim republikanizmem (teka 22−23), Solidarnością
(teka 21) i Janem Pawłem II (teka 24). Czas na mesjanizm!
Krzysztof Mazur
Paweł Rojek
Mesjanizm integralny
Pobierz plik
Bardzo długi i kluczowy dla całej teki tekst, w którym rozróżnione
zostają trzy składniki mesjanizmu: millenaryzm, misjonizm
i pasjonizm. Wygląda na to, że te idee są zgodne z ortodoksją katolicką.
Najwięcej miejsca zajmuje wyjaśnienie i obrona millenaryzmu,
centralnej idei mesjanistycznej.
Paweł Rojek
Jonasz, Dawid i Hiob
Pobierz plik
Biblijna medytacja nad funkcjami prorocką, królewską i kapłańską.
To odpowiedniki trzech składników mesjanizmu: misjonizmu, millenaryzmu
i pasjonizmu.
Karol Wilczyński
Przeciw mesjanizmowi terapeutycznemu
Pobierz plik
Krytyka nadużyć Mickiewicza. Mesjanizm będzie bardziej wiarygodny,
jeśli stanie się programem działania, a nie wyjaśnieniem naszych nieszczęść.
To znaczy, gdy będzie millenarystyczny, a nie pasjonistyczny
Jędrzej Grodniewicz
Skąpstwo krwi
Pobierz plik
Uważajmy na niezdrowy kult cierpienia. Piętnował go Norwid,
skądinąd prawowierny mesjanista. Ludzki postęp to według Norwida
(1971−1973 III: 466) „wcielanie dobra” (millenaryzm) i „rozjaśnianie
prawd” (misjonizm), które prowadzą do „uniepotrzebniania
się męczeństwa” (pasjonizmu).
Marta Kwaśnicka
Mesjanizm, neomesjanizm, apokaliptyzm
Pobierz plik
Zwięzłe przedstawienie istoty mesjanizmu ze szczególnym uwzględnieniem Jerzego
Brauna. Pod koniec ostra krytyka współczesnego apokaliptycznego neomesjanizmu.
Rafał Łętocha
(Czterdzieści i) cztery mesjanizmy
Pobierz plik
Wnikliwa analiza najważniejszych tekstów współczesnych neomesjanistów. Tichy jest
historycystą mesjanistycznym, Bończa-Tomaszewski − zwolennikiem narracji mesjanistycznej,
Łuczewski − mesjanistą charyzmatycznym, a Memches − jurodiwym.
Sebastian Gałecki
Między Norwidem a Mickiewiczem
Pobierz plik
Porównanie sporu wieszczów z polemiką Wencla i Memchesa. A prócz tego wyciągnięcie
wspólnego romantycznego mianownika z Mickiewicza i Norwida.
Marek Kaplita
Mistyczne podstawy neomesjanizmu
Pobierz plik
W kontekście objawień Rozalii Celakówny neomesjanizm − rozumiany w tym i w kolejnym
tekście tylko jako pasjonizm − jest czymś oczywistym. Najlepiej dostrzega to Terlikowski.
Marek Przychodzeń
Racjonalność neomesjanizmu
Pobierz plik
Czy katastrofa w Smoleńsku była przypadkiem? To zależy, jaką przyjmiemy koncepcję
wyjaśnienia. Współczesny spór o neomesjanizm to w istocie spór o model
racjonalności.
Błażej Skrzypulec
Kryzys czy przesilenie?
Pobierz plik
Mesjanizm jest lekarstwem na katastrofizm − tak było przed wojną, tak samo jest
też dziś. Publikujemy wydaną w 1979 roku w podziemiu sensacyjną broszurę dwudziestojednoletniego
studenta i działacza Ruchu Młodej Polski.
Jacek Bartyzel
Jak zostałem mesjanistą
Pobierz plik
Profesor Jacek Bartyzel wspomina okoliczności powstania przedrukowanej tu broszury
i swoje znajomości w kręgu Brauna. Przy okazji dementuje pogłoski, że jest
masonem.
Jacek Bartyzel
Jerzy Braun i mesjanizm Jana Pawła II
Pobierz plik
Karol Wojtyła w czasie wojny był członkiem Unii, katolickiej organizacji podziemnej,
na czele której stał Braun. W jakim stopniu unijny mesjanizm wpłynął na przyszłego
papieża?
Krzysztof Mazur
Mesjańska teologia polityczna Sołowjowa
Pobierz plik
Gdy Polacy przestali się interesować mesjanizmem, zajęli się nim Rosjanie. Włodzimierz
Sołowjow (1853−1900) był największym mesjanistą po Mickiewiczu. Oto
perła z lamusa: fascynująca polemika Stanisława Tarnowskiego z Sołowjowem
z 1889 roku.
Wstępem do dyskusji jest analiza poglądów ostatniego wielkiego europejskiego teokraty.
Trójca Święta jest naszym programem społecznym!
Paweł Rojek
Głos sumienia z Rosji
Pobierz plik
Przywódca krakowskich Stańczyków recenzuje Rosyjską ideę. „Między mesjanizmem
Mickiewicza a ideą pana Sołowjowa jest pokrewieństwo widoczne”.
Stanisław Tarnowski
Bóg może się obejść bez Rosji
Pobierz plik
Pierwsze pełne tłumaczenie z francuskiego odpowiedzi Sołowjowa na krytykę Tarnowskiego.
Pada tu ważne stwierdzenie: jeśli nie powstanie na ziemi królestwo Chrystusa,
nadejdzie królestwo Antychrysta.
Włodzimierz Sołowjow
Sołowjow a sprawa polska
Pobierz plik
Odpowiedź na odpowiedź Sołowjowa. Rosja, zanim zbuduje na ziemi Królestwo Boże,
musi się najpierw nawrócić. I pogodzić się z Polską.
Stanisław Tarnowski
Kalendarzyk mesjanistyczny
Pobierz plik
Każdemu mesjaniście przyda się to podręczne kalendarium najważniejszych branżowych
wydarzeń. Notujemy objawienia, wystąpienia, ważne spotkania i bolesne rozstania.
Redakcja
Pierwszy wiersz patriotyczny, Töge albo rzecz o nowej śmierci
Pobierz plik
Wiersze, jak zawsze, wybiera Krzysztof Koehler. Prócz wierszy mamy tu jeszcze esej o posmoleńskiej poezji.
Tomasz WicherekPrzywrócić Polskę poezji
Pobierz plik
Czy poezja po Smoleńsku jest możliwa? Okazuje się, że tak, ale rzadko bywa dobra.
Chyba że spierają się w wierszach Krzysztof Koehler i Marcin Świetlicki.
Adam Leszkiewicz
Świadomość tego, co zostało utracone
Pobierz plik
Jeden z najważniejszych postsekularnych tekstów niemieckiego filozofa. Pod koniec
krytykuje on wykład ratyzboński Benedykta XVI.
Jürgen Habermas
Nieświadomość tego, co zostało utracone
Pobierz plik
Krytyka Habermasa z pozycji klasycznej filozofii polityki. Habermas prosi religię
o pomoc, ale zarazem żąda od niej, by przestała być religią. Tak się nie da.
W. Julian Korab-Karpowicz
Czuli herosi końca czasów
Pobierz plik
Krytyka Habermasa i Korab-Karpowicza z punktu widzenia nowoczesnego melancholika.
Widoczne silne inspiracje Agatą Bielik-Robson.
Piotr Sawczyński
Mesjańska iskra i oświecenie
Pobierz plik
Krytyka późnego Habermasa z mesjańskiego punktu widzenia. Tyle że w wersji
marksistowskiej.
Michał Pospiszyl
Nie wracajcie do sarmatyzmu!
Pobierz plik
Zapis dyskusji „Znaku” i „Pressji” wokół naszej koncepcji Polski ejdetycznej. Jan
Sowa stwierdza, że Polska to jedna wielka dziura.
Dobrosław Kot
Adam Puchejda
Jan Sowa
Szczepan Twardoch
Problemy z Florenskim
Pobierz plik
Jeden z najwybitniejszych polskich znawców filozofii rosyjskiej komentuje artykuł
Michaela Hagemeistera o Pawle Florenskim (1882−1937) z poprzedniej teki. Antysemityzm
nie należał do istoty jego systemu!
Janusz Dobieszewski
Rehabilitacja modelu Ptolemeusza?
Pobierz plik
Jan Czerniawski
Chrystus prawdziwie zmartwychwstał
Pobierz plik
Autor Logosu niepojętego odpowiada na krytykę Pawła Rojka z poprzedniej teki.
Dalszy ciąg dyskusji w kolejnej tece. Zabiorą głos teologowie wagi ciężkiej.
Piotr Sikora
A. Horubała, Żeby Polska była sexy
Pobierz plik
Recenzja książki, której jeden z rozdziałów poświęcony jest „Pressjom”.
Adam LeszkiewiczT. Burek, Niewybaczalne sentymenty
Pobierz plik
Adam Leszkiewicz
M. Urbanek, Broniewski
Pobierz plik
Krzysztof Wołodźko
K. Tomasik (red.), Mulat w pegeerze
Pobierz plik
Faktycznie jest to recenzja wszystkich dotychczas wydanych książek z Serii
Publicystycznej „Krytyki Politycznej”.
Krzysztof Wołodźko
A. Miętek, M. J. Czarnecki (red.), Problem ładu politycznego
Pobierz plik
Paweł Armada
Andrzej Zybertowicz, Pociąg do Polski. Polska do pociągu
Pobierz plik
Przemysław Deczyński
W. Wilczyński, Ideowe źródła i tożsamość geografii
Pobierz plik
Nikt z was się nawet nie spodziewa, jak ostre spory toczą się wśród geografów.
Chodzi w nich o sam sens nauki, którą się zajmują.
Marcin Baranowski
W. Propp, Morfologia bajki magicznej
Pobierz plik
Jakub Przybyła
„Arcana” 2012, nr 1–2
Pobierz plik
Adam Leszkiewicz
„Czterdzieści i Cztery” 2011, nr 3
Pobierz plik
Paweł Rojek
„Fronda” 2011, nr 61
Pobierz plik
Krzysztof Wołodźko
„Ha!art” 2012, nr 35/36
Pobierz plik
Mateusz Marek
„Kontexty” 2011, nr 5
Pobierz plik
Stanisław Ruczaj
„Krakowskie Pismo Kresowe” 2010, nr 2
Pobierz plik
Alicja Malewska
„Krytyka Polityczna” 2011, nr 29
Pobierz plik
Wojciech Jakóbik
„Polityczna Krytyka” 2011, nr 1
Pobierz plik
Angelika Kowalik
„Literatura na Świecie” 2011, nr 11−12
Pobierz plik
Adam Leszkiewicz
„Nizwa” 2012, nr 69
Pobierz plik
Anna Pająk
„Nowy Obywatel” 2011, nr 4
Pobierz plik
Sebastian Gałecki
„Rzeczy Wspólne” 2012, nr 1
Pobierz plik
Przemysław Deczyński
„Spectrum” 2011, nr 1
Pobierz plik
Dariusz Machla
„Teofil” 2012, nr 1
Pobierz plik
Sebastian Gałecki
Ju-651 opowiada (4)
Pobierz plik
Przedostatni odcinek wstrząsającego świadectwa. Młody Tadeusz, który w łagrze
zapomniał języka polskiego, wychodzi z zony na mocy dekretu Malenkowa.
Tadeusz Pietkiewicz
Bibliografia P 28
Pobierz plik
W całej tece jest jedna wspólna bibliografia. Ma to sprawić, że korzystanie z pojedynczych
artykułów ściąganych z naszej strony www.pressje.org.pl będzie tak niewygodne,
iż nasi czytelnicy zaczną kupować papierowe teki.
Redakcja